Στο χωριό της μητέρας μου, τη Λευκοπηγή Κοζάνης, τα έθιμα του Πάσχα αρχίζουν από το Σάββατο του Λαζάρου. Οι Λαζαρίνες είναι τα μικρά κορίτσια που ντύνονται με τις παραδοσιακές τοπικές φορεσιές. Γυρίζουν τα σπίτια του χωριού τραγουδώντας τραγούδια για το Λάζαρο και οι νοικοκυρές τους δίνουν αυγά που τα μαζεύουν σε ένα μεγάλο καλάθι στολισμένο με λουλούδια. Το μεσημέρι μαζεύονται σε ένα σπίτι όπου η μητέρα κάποιας από τις κοπέλες έχει μαγειρέψει φασολάδα γιατί είναι ακόμα η νηστεία. Το απόγευμα μαζεύεται όλο το χωριό να δει τις Λαζαρίνες να χορεύουν και να τραγουδούν τα τραγούδια του Λαζάρου.
τι στέκεις στολισμένη;
Με στόλισε η μάνα μου
και στέκω στολισμένη...
Ένα απόσπασμα από τραγούδι:
Μωρή κοντή μου τσαπουρνιάτι στέκεις στολισμένη;
Με στόλισε η μάνα μου
και στέκω στολισμένη...
Παύλος
Ένα παραδοσιακό έθιμο που επικρατεί μέχρι σήμερα στο χωριό μου είναι το Σάββατο του Λαζάρου που μαζευόμαστε όλοι οι συγχωριανοί στην πλατεία και στολίζουμε το Λάζαρο. Ο κάθε ένας φέρνει ένα κουδούνι, μικρό ή μεγάλο, και λίγα λουλούδια και τα βάζουμε πάνω στο Λάζαρο που είναι τυλιγμένος με χαρτί σε κάποιον πλάτανο. Ύστερα πιανόμαστε όλοι μαζί και χορεύουμε και τραγουδάμε γύρω απ αυτόν. Τα παιδιά εκείνη την ημέρα τραγουδάμε τα κάλαντα του Λαζάρου.
Ένα άλλο έθιμο είναι πως μετά την εκκλησία πηγαίνουμε σε κάθε σπίτι για να πούμε χρόνια πολλά και άλλες ευχές σε αυτόν που κατοικεί αλλά και στην οικογένειά του.
Πασχαλινό τραγούδι:
Ένα άλλο έθιμο είναι πως μετά την εκκλησία πηγαίνουμε σε κάθε σπίτι για να πούμε χρόνια πολλά και άλλες ευχές σε αυτόν που κατοικεί αλλά και στην οικογένειά του.
Πασχαλινό τραγούδι:
Τώρα μεγάλη Πασχαλιά, τώρα καλός μας χρόνος,
τώρα κι η γη στολίζεται με εννιά λογιώ λουλούδια
με πράσινα με κόκκινα με άξια και με γαλάζια.
Σήμερα Χριστός Ανέστη!
τώρα κι η γη στολίζεται με εννιά λογιώ λουλούδια
με πράσινα με κόκκινα με άξια και με γαλάζια.
Σήμερα Χριστός Ανέστη!
Τραγούδι Μεγάλης Εβδομάδας:
Μεγάλη Δευτέρα, μεγάλη μαχαίρα
Μεγάλη Τρίτη, μεγάλη λύπη
Μεγάλη Τετάρτη, ο χριστός εχάθη
Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός ευρέθη
Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί
Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο
Μεγάλη Κυριακή, μπαμ από δω, μπαμ από κει, τρων αρχόντοι και φτωχοί
Μεγάλη Τρίτη, μεγάλη λύπη
Μεγάλη Τετάρτη, ο χριστός εχάθη
Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός ευρέθη
Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί
Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο
Μεγάλη Κυριακή, μπαμ από δω, μπαμ από κει, τρων αρχόντοι και φτωχοί
Έρη
Το Σάββατο του Λαζάρου τα παιδιά ξεχύνονται στους δρόμους με στολισμένο το Λάζαρο και με κύπρους τραγουδούν "εν τη πόλει Βηθανία"
Την Κυριακή των Βαΐων οι άνθρωποι πηγαίνουν στην εκκλησία για να πάρουν βάγια και να χτυπήσουν με αυτά τους άλλους λέγοντάς τους χρόνια πολλά.
Τη Μεγάλη Παρασκευή τα παιδιά πηγαίνουν στην εκκλησία να στολίσουν τον επιτάφιο και να χτυπάνε την καμπάνα. Οι δε γυναίκες πηγαίνουν στο νεκροταφείο για να πλύνουν τα μνήματα και να ανάψουν τα καντήλια. Το απόγευμα της ίδιας μέρα πηγαίνουν όλοι μαζί στην εκκλησία με κόκκινες λαμπάδες. Στο τέλος της λειτουργίας ο επιτάφιος συνοδευόμενος από τα εξαπτέρυγα οδηγείται γύρω από την εκκλησία.
Την Κυριακή των Βαΐων οι άνθρωποι πηγαίνουν στην εκκλησία για να πάρουν βάγια και να χτυπήσουν με αυτά τους άλλους λέγοντάς τους χρόνια πολλά.
Τη Μεγάλη Παρασκευή τα παιδιά πηγαίνουν στην εκκλησία να στολίσουν τον επιτάφιο και να χτυπάνε την καμπάνα. Οι δε γυναίκες πηγαίνουν στο νεκροταφείο για να πλύνουν τα μνήματα και να ανάψουν τα καντήλια. Το απόγευμα της ίδιας μέρα πηγαίνουν όλοι μαζί στην εκκλησία με κόκκινες λαμπάδες. Στο τέλος της λειτουργίας ο επιτάφιος συνοδευόμενος από τα εξαπτέρυγα οδηγείται γύρω από την εκκλησία.
Σοφία
Τη Μεγάλη Πέμπτη, καθώς οι νοικοκυρές βάφουν τα αυγά, μαζί με αυτά βάφουν και μαλλί προβάτου και το βάζουν στα καρποφόρα δέντρα. Αυτό γίνεται με την ευχή μαζί με την Ανάσταση να βγάλουν καρπούς και τα δέντρα.
Τη Μεγάλη Παρασκευή μαζεύονταν κυρίως τα αγόρια του χωριού, χωρίζονταν σε ομάδες και πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν:
Τη Μεγάλη Παρασκευή μαζεύονταν κυρίως τα αγόρια του χωριού, χωρίζονταν σε ομάδες και πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούσαν:
σήμερα μαύρος ουρανός
σήμερα μαύρη μέρα
σήμερα όλοι θλίβονται
και τα βουνά λυπούνται
σήμερα βάλανε βολή οι άνομοι Εβραίοι
οι άνομοι και τα σκυλιά οι τρισκαταραμένοι
ο Κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι
να λάβει δείπνο μυστικό
και να το λάβουν όλοι.
σήμερα μαύρη μέρα
σήμερα όλοι θλίβονται
και τα βουνά λυπούνται
σήμερα βάλανε βολή οι άνομοι Εβραίοι
οι άνομοι και τα σκυλιά οι τρισκαταραμένοι
ο Κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι
να λάβει δείπνο μυστικό
και να το λάβουν όλοι.
Μόλις τελείωνε το τραγούδι η οικοδέσποινα έδινε στα παιδιά ένα κόκκινο αυγό.
Την ίδια μέρα επίσης τα παιδιά πήγαιναν στο λιβάδι και μάζευαν λουλούδια για να στολίσουν τον επιτάφιο του χωριού.
Την ίδια μέρα επίσης τα παιδιά πήγαιναν στο λιβάδι και μάζευαν λουλούδια για να στολίσουν τον επιτάφιο του χωριού.
Χάιντι
Από το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης οι γυναίκες καταγίνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν τα σκαλτσούνια, τα τσουρέκια και τις λαμπροκουλούρες. Η λαμπροκουλούρα δεν έχει στη μέση τρύπα, όπως τα μικρά κουλούρια σήμερα για λόγους οικονομίας και στο κέντρο της μπαίνουν κανονικά τρία κόκκινα αυγά, όσα και η Αγία Τριάδα. Γενικά τσα εδέσματα και γλυκίσματα του Πάσχα κυριαρχεί το γάλα, το αυγό και το τυρί που τώρα υπάρχουν άφθονα.
Πριν την Ανάσταση (κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής) όλα τα παιδιά του χωριού μαζεύουν ξύλα και τα αφήνουν στο προαύλιο της εκκλησίας. Την παραμονή της Ανάστασης σχηματίζουν ένα μεγάλο σωρό από τα ξύλα (την λεγόμενη φουνάρα) και στην κορυφή έχουν ένα σκιάχτρο που υποτίθεται ότι είναι ο Ιούδας και την ώρα που ο παπάς λέει το ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ βάζουν φωτιά και καίνε τον Ιούδα. Η καμπάνα του χωριού χτυπά και πέφτουν πυροβολισμοί (ένα κακό έθιμο).
Αφροδίτη
